Winterkamperen voor beginners: de ultieme gids
Er is niets mis met je tent pas bovenhalen nadat de IJsheiligen gepasseerd zijn, maar ook kamperen in de winter heeft z’n charme. Een flukse sneeuwbui of temperaturen die flirten met het vriespunt hoeven je er niet van te weerhouden om met de tent op pad te gaan. Met deze tips kampeer je zelfs in de vrieskou zonder klapperende tanden.
Kleding
- Laagjes zijn altijd belangrijk, maar des te meer bij koude temperaturen. Concreet zijn er drie lagen van belang. De (thermische) basislaag sluit nauw aan op je lichaam en voert zweet af. Merinowol is daarvoor ideaal. De middelste laag houdt je warm - denk aan een fleece, een wollen trui en/of een donsjas. De buitenste laag houdt je droog en breekt de wind.
- Over zweet gesproken. Wandel of fiets je je overdag in het zweet, dan zal dat na de inspanning afkoelen. En jou koud maken. Probeer transpiratie zoveel mogelijk te vermijden door continu te spelen met laagjes. Doe iets uit wanneer nodig, maar wacht ook niet totdat je te koud bent om iets extra aan te trekken. In de winterse buitenlucht is het vooral een kwestie van je warm te houden - dat is veel gemakkelijker dan je opnieuw op te warmen nadat je koud geworden bent.
- Vermijd te allen koste katoen. Het drijft geen zweet af en eens nat maakt het je in geen tijd koud.
- Wanneer je tent rechtstaat, doe je best droge kleding aan. Ga nooit slapen in kleren die overdag klammig zijn geworden. Nee, het is niet leuk om bij vriesweer je kledij uit te spelen, maar droge kleren doen je meteen warmer voelen.
- Vermijd natte voeten, de snelste weg richting onderkoeling. Draag waterdichte wandelschoenen die sneeuw en modder aankunnen en neem voldoende droge reservesokken mee. Ga je echt in de diepe sneeuw wandelen, opteer dan voor winter- of bergschoenen - eventueel in combinatie met gaiters.
- Veel hitte gaat verloren langs je hoofd. Bedek het goed wanneer je in je slaapzak kruipt. Mutsen of kappen schuiven ‘s nachts gemakkelijk van je hoofd, een bivakmuts niet. Zet er een eventueel een gewone muts bovenop, voor extra warmte.
- Ook wollen sokken houden je voeten aangenaam warm in de slaapzak.
Tent en materiaal
- Combineer meerdere kampeermatten. Beginnende winterkampeerders denken vooral extra dekens nodig te hebben, maar de koude komt vooral langs onder. Door een extra isolatiemat, een fleecedeken of een schapenvel onder je slaapmatje te leggen, ben je beter geïsoleerd. Breng, indien mogelijk, een slaapmatje met een R-waarde hoger dan vijf.
- Zorg voor een slaapzak met een comforttemperatuur die een pak lager ligt dan de koudste temperatuur die je verwacht. Idealiter ligt de comforttemperatuur tot tien graden lager dan de temperaturen die Sabine of Jacotte voorspellen. Met een slaapzak die nauw aansluit, liefst met een kap die je kan aanspannen, gaat de minste hoeveelheid lichaamswarmte verloren.
- Het is aanlokkelijk om zo diep mogelijk in je slaapzak te kruipen. Doe het niet! Zorg dat je vrij kan ademen, zo niet bouwt er verkoelende condens op in je slaapzak.
Kamperen bij -4 op de Bivakzone Wereldboom in Horebeke.
- Een kleine tent warmt gemakkelijker op dan een grote. Neem dus liever een tent mee die nét groot genoeg is dan te zeulen met die uit de kluiten gewassen legertent van nonkel Georges.
- Moet je investeren in een wintertent? Enkel wanneer je regelmatig gaat winterkamperen of op poolexpeditie trekt. Wintertenten houden de warmte beter vast en staan steviger bij felle windstoten, maar ze zijn onbruikbaar in de zomer. Bij temperaturen rond het vriespunt kan je, mits de nodige voorzorgsmaatregelen, ook met een drieseizoenstent op pad.
- Ventileer je tent. Het druist tegen de intuïtie in, maar is erg belangrijk. Je ademt namelijk de hele nacht in en uit, waardoor warme waterdamp zich verspreidt in de tent. Wanneer die het koude tentzeil aanraakt, zorgt dat voor condensatie en geraakt alles bedekt met een laagje ijzel. Door de ventilatiegaten te openen, vermijd je dat je wakker wordt in zo’n diepvries.
- Kampeer je met de auto, dan houdt niets je tegen om zoveel extra dekens mee te nemen als je wil - zowel als isolatie op de grond als bovenop je slaapzak. Te voet is de uitdaging groter: lichte én warme spullen zijn vaak prijzig. Combineer je slaapzak eventueel met een quilt of een liner - beide zijn vederlicht en voegen veel warmte toe.
- Een warmwaterkruik kan helpen - zorg wel dat ze zeker goed gesloten is. Leg ze niet bij je voeten, maar hou ze bij je romp: daar zal die je hele lichaam opwarmen.
Tent opzetten
- De dagen zijn kort in de winter, maar probeer je tent op te zetten wanneer er nog licht is. Zelfs en waterzonnetje kan deugd doen en na zonsondergang kelderen de temperaturen meteen.
- Kies je plek zorgvuldig. Liefst beschermen natuurlijke buffers als struikgewas, bomen en rotsen je tent van de wind. Denk ook waar de zon ‘s ochtends opkomt: op een frisse ochtend maakt het een wereld van verschil wanneer je uit je tent moet kruipen.
- Kamperen in de sneeuw? Stamp de sneeuw goed aan: hoe platter, hoe beter die isoleert. Gebruik bij diepe sneeuw zeker sneeuwpiketten.
Eten en drinken
- Je lichaam verbrandt veel calorieën om warm te blijven. Regelmatig snacken is de beste manier om je innerlijke kachel te laten draaien. Eet kort voor het slapengaan: je spijsvertering zorgt ervoor dat je lichaam warmte aanmaakt. Kies om dezelfde reden best voor een maaltijd met veel vetten en eiwitten, die verbranden trager dan koolhydraten en houden je dus langer warm. Zorg dat je ‘s nachts een snelle snack in de buurt hebt.
- Kies voor simpele maaltijden die geen of niet te veel afwas vergen - denk bijvoorbeeld aan pakjes gevriesdroogd voedsel. Hou de lunch kort en simpel, anders koel je snel af. En denk eraan dat bepaalde voedingsmiddelen - zoals energierepen, pindakaas en gels - bij vriestemperaturen hard als een baksteen worden. Chocolade kan wel.
Koffie in de sneeuw
- Drink veel water. Een uitgeput en uitgedroogd lichaam blijft minder vlot warm. Als dat betekent dat je ‘s nachts uit je tent moet voor een sanitaire stop, dan is dat maar zo. Stel het niet uit: je lichaam steekt veel energie in het opwarmen van je volle blaas.
- Heb je geen thermos, zet je waterflessen dan ‘s nachts ondersteboven. Water bevriest namelijk van boven naar beneden.
- Een gasvuurtje met normaal butaan werkt niet of ondermaats bij koud weer, opteer voor een mix met propaan.
Extra tips
- Onderkoeling is gevaarlijk en potentieel dodelijk. Maak jezelf vertrouwd met de symptomen ervan en blijf immer alert.
- Een slaapzak is eerder een thermos dan een microgolf: hij verwarmt niet zelf, maar houdt de warmte vast. Doe desnoods oefeningen voor het slapengaan en kruip warm in je slaapzak.
- Loop niet voordat je kan stappen. Test je spullen uit in de herfst of lente voordat je in de winter gaat kamperen. Of kampeer de eerste keer in de tuin, zodat je altijd naar binnen kan.